Wanneer overschrijdt een modefotograaf de grens met minderjarige modellen?
Jurist noemt het kinderporno, modewereld kunst
Modellenbureaus vinden zijn blote foto's prachtig, zedenexperts beoordelen de beelden als 'mogelijke kinderporno'. Het werk van fotograaf Yorick Nubé is illustratief voor de modewereld, waar grenzen vaag zijn en modellen worden geacht 'flexibel' te zijn. 'Bureaus geven je het idee dat je zwak bent als je niet naakt op de foto durft.'
De 17-jarige Joyce (niet haar echte naam) komt uit een dorpje in het oosten van het land en droomt van een toekomst als model. Ze is kort geleden begonnen bij een groot modellenbureau en heeft testfoto's nodig voor haar portfolio. Het bureau heeft haar daarom naar Amsterdam gestuurd, naar het huis van deze fotograaf.
Waar ben ik beland?, vraagt Joyce zich af. De fotograaf, een grote en brede man van in de veertig, draagt een kort broekje, verder niets. Midden in de woonkamer ligt een groezelig matras. Zou hij daar slapen? Of moet zij daar straks liggen? Joyce wil geen naaktfoto's. Ze wil absoluut niet dat er compromitterende beelden van haar over het internet slingeren als ze later gaat solliciteren. Dat heeft ze haar modellenbureau duidelijk uitgelegd.
Voor Joyce is alles nieuw, ze is bang dat haar modellenbureau boos wordt als ze nee zegt
Maar als de fotograaf eenmaal bezig is, vraagt hij haar al snel haar truitje uit te doen. En haar broek, want anders vallen haar benen zo weg. En ook haar beha, want die bandjes staan niet mooi. Voor Joyce is alles nieuw, ze is bang dat haar modellenbureau boos wordt als ze nee zegt. Bovendien: deze fotograaf heeft veel modellen waar ze tegen opkijkt voor zijn lens gehad. Het zal toch wel goed zitten? Uiteindelijk staat ze alleen nog in haar string, als hij haar vraagt ook die uit te trekken.
VAGE GRENS
De naam van de fotograaf is Yorick Nubé (45). Hij werkt sinds 2005 met de belangrijkste bureaus in Nederland: Elite, Ulla, Paparazzi. Bekende modellen als Yasmin Wijnaldum, Imaan Hammam, Sanne Vloet en Maartje Verhoef begonnen hun carrière voor zijn lens. Hij maakt testfoto's van nieuwe, vaak piepjonge talenten.
Wie naar zijn Blogspot-pagina surft, krijgt eerst een waarschuwing: 'Deze site kan content bevatten die alleen geschikt is voor volwassenen.' De meisjes op zijn foto's dragen weinig tot niets. Hun huid is nat of glimt van de babyolie. Ze bijten op hun lip, staren met grote ogen omhoog de camera in, houden hun handen op hun borsten of trekken met één vinger hun slipje omlaag. De foto's hebben titels als 'just ripe', 'soft innocence', 'bambi looks', 'teenage kick' en 'sexual girls'. Sommige vrouwen zijn begin twintig, maar er staan ook meisjes van 13 en 14 tussen.
Voor alle duidelijkheid: dit is geen zaak van aanranding of verkrachting. Het is wel een verhaal dat illustreert hoe vaag de grens is tussen gepast en ongepast naakt in de modewereld. Foto's die door een jurist worden gezien als kinderporno, zijn in de modewereld jarenlang bejubeld als prachtige beelden van klassieke schoonheden.
Yorick Nubé zet meisjes heel puur neer
Ilona van Nijburg, mede-eigenaar Elvis Models
ZORGEN OM JONGE MODELLEN
De tip voor dit artikel komt van een wat ouder model. Collega-modellen hebben haar in vertrouwen verteld hoe vies en ongemakkelijk ze zich achteraf voelen over de fotosessie bij Nubé thuis. Zij benadert de Volkskrant, omdat ze zich zorgen maakt en vindt dat kwetsbare, jonge modellen beter moeten worden beschermd.
Modellenbureaus spelen een belangrijke rol in het behoeden van jonge mensen tegen de uitwassen van de harde modewereld. Zij vertegenwoordigen de modellen naar klanten en onderhandelen over de voorwaarden rondom shoots. Zij zijn ook het eerste aanspreekpunt bij misstanden. Paparazzi Models bijvoorbeeld laat nieuwe modellen en hun ouders de huisregels ondertekenen, waarin onder meer staat dat het model direct contact met haar boeker dient op te nemen als zij buiten de afspraken om wordt gevraagd naakt te poseren of als sprake is van een 'algeheel oncomfortabel gevoel door de mensen om je heen'.
Over Nubé heeft Paparazzi - tevens het bureau van Doutzen Kroes - nooit klachten gekregen. Integendeel, zegt creatief directeur Mo Karadag, Paparazzi was altijd tevreden met zijn aan hen geleverde werk. 'Andere testfotografen willen soms allerlei creatieve dingen doen, dat wordt dan te gekunsteld. Yorick houdt het simpel, tegen een muurtje met fris daglicht.'
Mede-eigenaar Ilona van Nijburg van Elvis Models: 'Hij zet meisjes heel puur neer.'
MOGELIJK STRAFBAAR
De foto's bevinden zich op de rand van wat strafbaar is
Politiewoordvoerder na overleg met zedenrecherche en officier van justitie
Deze complimenten staan in schril contrast tot het oordeel van het Meldpunt Kinderporno. Hun jurist Sander de Gruijl bekeek een aantal van Nubés foto's. De conclusie: een deel van zijn werk is mogelijk strafbaar. Op sommige foto's van minderjarigen wordt 'nadruk gelegd op de borsten, billen of genitaliën'. Of er wordt kleding gedragen 'met een erotiserende werking die niet past bij de leeftijd van de minderjarige', aldus De Gruijl. Dat zijn elementen die in de Aanwijzing Kinderporno van het Openbaar Ministerie staan als kenmerk van strafbaar materiaal. Het Meldpunt Kinderporno heeft daarom een melding gedaan bij de politie
'Het is een grijs gebied', zegt een politiewoordvoerder na langdurig overleg met zowel de zedenrecherche als de officier van justitie. 'De foto's bevinden zich op de rand van wat strafbaar is.' Nubé kan daarom binnenkort een bezoek van de politie verwachten. 'Om hem erop te wijzen dat hij het risico neemt dat hij zich bij het maken en op internet plaatsen van dit soort foto's schuldig maakt aan de productie, het bezit en de verspreiding van kinderporno', aldus de woordvoerder. De politie zal hem vertellen dat hij moet stoppen met het maken van seksueel getinte foto's van minderjarigen en dat hij moet zorgen dat er ouders of een vertrouwenspersoon aanwezig zijn bij fotoshoots met een kind.
Giselinde Kuipers: 'Seksualisering zit hem niet per se in meer naakt, maar bijvoorbeeld in meer suggestieve poses.' © Monique Broring / de Volkskrant
WERELD VAN VERLEIDING
De mode-industrie draait om verleiding: aantrekkelijke lichamen moeten merken en spullen verkopen. Meer nog dan in de theater- en televisiewereld, die eerder al het decor bleken van veel grensoverschrijdend gedrag, is het lichaam in de mode het marketinginstrument.
Merken gebruiken bloot in campagnes om te prikkelen: het valt op, het kan provoceren. Het lijkt een contradictie om mode te verkopen door modellen uit te kleden, maar dat is het niet per se, zegt hoogleraar cultuursociologie Giselinde Kuipers, die aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) onderzoek deed naar beeldvorming in modefotografie. 'Reclamecampagnes richten zich op het overbrengen van een gevoel bij het merk. Daarvoor hoeft het te verkopen product niet in beeld te zijn: de consument weet wel dat Nike sportschoenen verkoopt. Naakt in de mode kan een seksuele lading hebben. Maar het kan in een bepaalde context ook staan voor een gevoel van vrijheid, puurheid of terug naar de natuur.'
Het is niet per se zo dat modefoto's de afgelopen decennia naakter zijn geworden, zegt Kuipers. 'Wel blijkt uit ons onderzoek dat de seksualisering is toegenomen. Seksualisering zit hem niet per se in meer naakt, maar bijvoorbeeld in meer suggestieve poses. Recent zie je veel openhangende monden met de kin omhoog, wat de suggestie van klaarkomen geeft.'
Grote modemerken dicteren steeds smallere heupen, dus gaan bureaus op zoek naar steeds jongere meisjes
Giselinde Kuipers, hoogleraar cultuursociologie, Universiteit van Amsterdam
En terwijl enerzijds de maatschappelijke acceptatie van seksualisering van minderjarigen juist is afgenomen, ziet Kuipers ook dat modellen steeds jonger worden gescout. 'Dat komt omdat de grote modemerken dicteren dat modellen steeds smallere heupen moeten hebben. Modellenbureaus zoeken dus steeds jongere meisjes, die nog niet volgroeid zijn.'
Mode heeft de neiging voortdurend een stapje verder te gaan richting extremen, zegt Kuipers: nog dunner, nog jonger, nog bloter. 'Het is lastig te ontrafelen wat daaraan ten grondslag ligt. Modellenbureaus zeggen dat de merken erom vragen, als je het aan de merken vraagt, zeggen zij: iedereen doet het, dat is de trend.'
GRENSOVERSCHRIJDEND
Hoewel soms kritiek klinkt op die extremen, blijkt het niet gemakkelijk van koers te veranderen. 'Zo kondigde Vogue in 2012 aan in alle internationale edities alleen nog modellen van boven de 16 te laten zien', zegt Kuipers. 'Daar kwam in de praktijk niet veel van terecht. Modebladen draaien op advertenties, en Vogue heeft weinig te zeggen over welke modellen adverteerders gebruiken.'
Een model heeft niet altijd evenveel zelfbeschikking
Socioloog Sylvia Holla, UvA
In deze commerciële dynamiek hebben modellen zelf nauwelijks invloed. Zij worden in de industrie geacht hun persoonlijkheid grotendeels thuis te laten, blijkt uit een nog te verschijnen etnografisch promotieonderzoek van UvA-socioloog Sylvia Holla naar het werk van modellen in Amsterdam, Warschau en Parijs. Hun lichaam functioneert als een 'neutrale basis', zegt Holla, en die is volgens de huidige normen van de modeindustrie meestal jong, dun en wit. In het creatieve proces hebben modellen amper een stem. 'Het zijn doorgaans anderen - cliënten, ontwerpers, fotografen en stylisten - die beslissen wat er met het modellenlichaam gebeurt. Een model heeft hierdoor niet altijd evenveel zelfbeschikking. Het risico is reëel dat fysieke grenzen worden overschreden.'
Dat gebrek aan inspraak in combinatie met het grote leeftijdsverschil met anderen op de set - modellen zijn vaak piepjong - maakt de machtsverhouding in de modewereld bijzonder scheef, stelt Holla. 'Daarom is het ingewikkeld voor modellen hun grens te bewaken.'
Daar komt bij dat de concurrentie moordend is. Een tv-programma als Holland's Next Top Model krijgt bijvoorbeeld jaarlijks duizenden aanmeldingen, terwijl Nederland maar een handvol modellenbureaus kent die internationaal meetellen. Holla: 'Door de toegenomen populariteit van het werk zijn modellen inwisselbaarder dan ooit. Als jij niet topless wilt poseren, staan er genoeg andere mooie meiden klaar die dat misschien wel doen.'
Ingegeven door commerciële belangen keken bureaus en modebladen decennia de andere kant op
#METOO
Dat de modewereld zodoende vatbaar is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag, blijkt uit de affaires die het afgelopen halfjaar aan het licht kwamen. Zo deden in oktober grote modebladen als Glamour fotograaf Terry Richardson in de ban, internationaal vermaard om zijn softpornografische werk. Hij zou modellen hebben gepusht om vernederende seksuele poses aan te nemen en hebben gedwongen tot seksuele handelingen.
Ook de bekende modefotografen Mario Testino, Bruce Weber en Patrick Demarchelier werden afgelopen maanden beschuldigd van ongewenste intimiteiten. De verhalen komen nu naar buiten door #MeToo, maar zij konden decennialang hun gang gaan. Ingegeven door commerciële belangen keken bureaus en modebladen de andere kant op. Modellen durfden zich nauwelijks uit te spreken, bang hun carrière te verspelen.
Zo kan het ook dat aanstormend model Joyce zich uitkleedt voor Yorick Nubé. Ze wil zo graag model worden, dat ze zijn instructies volgt. Pas als de fotograaf haar vraagt ook haar string uit te trekken, durft ze nee te zeggen. Ze weigert ook als de fotograaf haar even later in wil smeren met babyolie, 'voor een beter effect'. 'Ik heb mezelf ingesmeerd. Maar hij probeerde alsnog de hele tijd aan me te zitten. Om de olie beter uit te smeren, zei hij. Of hij pakte me vast als hij wilde dat ik anders ging zitten.'
Ik heb mezelf ingesmeerd. Maar hij probeerde alsnog de hele tijd aan me te zitten
Beginnend model Joyce durft uiteindelijk 'nee' te zeggen
De 17-jarige voelt zich er slecht bij. Als ze na afloop buiten staat, weet ze twee dingen zeker. Eén: dit mag niemand weten, anders zullen haar ouders of vrienden haar modellenwerk proberen tegen te houden. Twee: met deze fotograaf wil ze nooit meer werken.
DRUK
Ook ex-model Lieke (25, niet haar echte naam) belandt tijdens een van haar eerste fotoshoots voor de lens van Nubé. Ze is op dat moment 17. 'Ik moest kleding meenemen, dus ik had een enorme tas gepakt want ik wilde me van mijn beste kant laten zien. Het bleek nergens voor nodig.' Op verzoek van de fotograaf draagt ze alleen een riem om haar middel, verder niets. 'Hij kreunde terwijl hij me fotografeerde. Ik kreeg het idee dat hij seks met me had door zijn camera. Het voelde helemaal niet goed, toch hield ik me groot. Mijn bureau had deze shoot tenslotte georganiseerd en ik wilde mijn carrière niet dwarsbomen.'
Volgens Lieke had haar bureau, Ulla Models, een belangrijk aandeel in het ontstaan van de situatie. 'Ze doen alsof een vrouw geen modellenwerk kan doen zonder aan erotische foto's mee te werken. Tussen neus en lippen door geven ze je het beeld dat je zwak bent als je niet durft.' Het is juist omdat ze door haar eigen vertrouwde bureau naar deze fotograaf was gestuurd, dat Lieke haar grenzen overschreed, zegt ze. 'Modellenbureaus framen de situatie zo dat je dingen doet die je anders nooit zou doen. Ze doen zich voor als je tweede moeder om je vervolgens naar een veel te geile oude man te sturen.'
Haar zorgen werden weggewuifd, de foto's zouden juist goed zijn voor mijn carrière
Ulla Models deed niets met de klacht van Liekes moeder
VERTROUWEN
Toen haar moeder de foto's zag, maakte ze bezorgd een afspraak bij Ulla Models. Waren deze naaktfoto's wel goed voor haar dochter, die ook andere ambities had? 'Haar zorgen werden weggewuifd', zegt Lieke. 'De foto's zouden juist goed zijn voor mijn carrière. Ik vertrouwde mijn bureau volledig. Daarna ging het gesprek over tot de orde van de dag: ik moest echt wat afvallen.'
Ulla Models laat via een advocaat weten geschrokken te zijn van Liekes woorden. 'Hier was ons niets van bekend en ook van andere modellen hebben we nooit dergelijke signalen ontvangen.' Het is 'pertinent onjuist' dat je geen Ulla-model kunt zijn zonder aan erotische fotografie mee te doen, staat in de verklaring. 'Ulla Models neemt haar beschermende rol als moederagentschap juist uiterst serieus. Het welzijn van modellen staat bovenaan de agenda.'
Achteraf baalt Lieke dat ze dit heeft laten gebeuren. 'Ik begrijp niet dat ik mensen heb vertrouwd die zeiden het beste met me voor te hebben, terwijl mijn lichaam hun inkomstenbron was.'
Lieke wilde haar verhaal eerst onder eigen naam doen. 'Ik wil helpen dit soort situaties voor jonge vrouwen in de toekomst te voorkomen.' Nadat de advocaat van Ulla heeft gedreigd met juridische stappen in een mail aan de Volkskrant, met haar in de cc, bedenkt ze zich. 'Dit heeft niets te maken met de daging die ik zojuist van Ulla Models heb ontvangen', schrijft ze.
© Monique Broring / de Volkskrant
NUBÉS KANT
Yorick Nubé heeft geen kwaad in de zin, zegt hij zelf. 'Ik word heus niet gelukkig van ongelukkige meisjes.' Hij wil graag zijn kant van de zaak uitleggen, zegt hij in zijn Amsterdamse appartement, dat ook fungeert als studio. Op de houten vloer liggen een stuk of zes camera's, daarachter een los matras waarop hij modellen laat poseren. Aan de muur hangen tientallen ingelijste blote pinups en een poster van een expositie van Mario Testino, die begin dit jaar door mannelijke modellen werd beschuldigd van seksuele intimidatie.
In Nubés beleving is er in deze studentikoze ruimte nooit iets onoorbaars gebeurd. 'Als modellen niet blij zijn met bepaalde foto's hoeven ze het maar te zeggen en binnen drie seconden heb ik ze van het net verwijderd.'
Hij zegt modellen nooit met babyolie te hebben ingesmeerd. 'Alleen de onderarmen, de rest doen ze zelf.' Ook zegt hij nooit in ontbloot bovenlijf te werken.
LANGE ARMEN, LANGE BENEN
Nubé kwam twaalf jaar geleden via een stageperiode bij een Amerikaanse glamourfotograaf in de kaartenbakken van de grote Nederlandse modellenbureaus terecht. Die zijn gecharmeerd van zijn naturelle fotografie, bij daglicht, zonder veel opsmuk. En zonder veel kleding. 'Dan krijg je een eenheid van beeld. Ik wil de schoonheid van een klassiek figuur benadrukken', legt hij uit. 'Lange armen, lange benen. Dat lukt het beste in ondergoed. Als een meisje een kort broekje aan heeft, dan zijn haar benen weg. Het mooiste is als je die heupbotjes goed kunt zien.'
Vinden ouders en modellen mijn werk niks, dan komen ze hier niet terecht
Nubé publiceert veel foto's online
Nubé is gespecialiseerd in testfoto's van beginnende modellen. Altijd vrouwen, mannen vindt hij niet interessant. De bureaus gebruiken zijn beelden om nieuw talent aan klanten te 'verkopen'. Bij testfoto's is het van belang dat je het lichaam van een meisje goed kunt beoordelen. Ilona van Nijburg van Elvis Models: 'Bijvoorbeeld haar rondingen vanuit een bepaalde hoek. Maar het is absoluut geen vereiste dat je haar borsten kunt zien.'
Nubé publiceert veel foto's op zijn blog. 'Ouders en modellen kunnen van tevoren opzoeken wat voor soort werk ik maak. Vinden ze dat niks, dan komen ze hier niet terecht.' De meisjes die zich wel door hem laten fotograferen, wil hij maar zeggen, vinden dit soort foto's mooi. Die sexy uitstraling, zegt hij bovendien, komt uit de meisjes zelf. 'Of dacht je dat meisjes van 16 niet met seks bezig zijn?'
Tussendoor laat ik steeds op het schermpje van mijn camera zien wat ik maak
Tijdens het schieten vraagt Nubé steeds of het model zich goed voelt
LICHAAMSTAAL
De modellen worden door hun bureau vooraf gewaarschuwd voor de vele naaktfoto's aan zijn muren, zegt Nubé. Die betekenen verder niks. 'Sommige mensen hebben foto's van vlinders hangen, ik vind dit mooi.' Soms komen ouders mee, soms komen meisjes alleen. Terwijl hij aan het schieten is, zegt Nubé voortdurend te vragen of het meisje zich goed voelt. 'Tussendoor laat ik steeds op het schermpje van mijn camera zien wat ik maak. Vindt zij het niks, dan gaat het niet door.'
Kan het zijn dat onervaren meisjes toch druk voelden om kledingstukken uit te trekken, en hun grenzen niet durfden aangeven? Nubé is overtuigd van zijn eigen 'trefzekerheid'. 'Ik let altijd goed op hun lichaamstaal.' Hij laat screenshots zien van chats met modellen die zeggen heel blij te zijn met zijn foto's en het prima vinden dat hij ze op zijn site zet.
'Als modellen nu maar niet met terugwerkende kracht denken dat ze een kinderporno-shoot hebben gehad', zegt Nubé. 'Dan richt je met dit verhaal veel onnodige schade aan.'
Zijn foto's belanden wel veelvuldig op (kinder)porno-sites met namen als 'hot teens' en 'unusual young'. Daar kan hij zelf niet zoveel aan doen, zegt Nubé. 'Doutzen Kroes staat ook op pornosites. Ik vind mijn werk geen porno, maar als iemand anders dat wel vindt, kan ik me daar moeilijk tegen wapenen.'
VRIJE WOORD
Hij publiceert zijn foto's op een site waar hij ook expliciete close-ups van ingeoliede borsten en billen plaatst, met titels als 'porno peaches'. 'Gewoon mooi, voor de afwisseling', zegt hij daarover.
Toch verwijdert hij na afloop van het interview de meest expliciete beelden van zijn twee websites. 'Ik weet ook wel dat de kans 95 procent is dat na publicatie van dit verhaal mijn carrière als fotograaf voorbij is. Dat is geen verwijt, ik ben voorstander van het vrije woord. Als meisjes zich ongemakkelijk hebben gevoeld, mogen zij daar ook iets over zeggen.'
Als meisjes zich ongemakkelijk hebben gevoeld, mogen zij daar ook iets over zeggen
Nubé weet dat zijn carrière als fotograaf voorbij is na deze publicatie
Hij kan zich voorstellen dat sommige modellen niet blij zijn dat hun foto's nu op pornosites circuleren, dat ze de foto's achteraf te naakt vinden of zich misschien onprettig voelden tijdens de shoot. 'Maar waarom zeggen ze me dat dan niet gewoon? Waarom heb ik niets van de bureaus gehoord?'
DUBBELBELANG
Het is niet voor niets dat de vijf modellen die met de Volkskrant spraken, niet met hun naam noch hun modellenbureau in dit artikel willen worden genoemd. Het modellenwerk is hun bron van inkomsten. En wie kritisch is of 'moeilijk doet' krijgt minder opdrachten, zegt bijvoorbeeld het 29-jarige model Aimée - ook niet haar echte naam. Zij besprak bij haar vorige modellenbureau weleens problemen die ze ondervond met grensoverschrijdend gedrag tijdens buitenlandse klussen. 'Alles is heel amicaal, ze doen alsof ze je vertrouwenspersoon zijn bij wie je met alles terecht kunt. Maar uiteindelijk doen ze niks.'
Met fotografen moeten bureaus nog jaren werken, terwijl de modellen komen en gaan
Het modellenbureau van Aimée deed niets met haar problemen
Dat komt volgens Aimée door het dubbele belang van de bureaus. Zo wordt voor haar opdrachten een boekingsfee van 20 procent berekend voor zowel de klant als voor haar als model. 'Ze hebben belang bij een goede relatie met de fotografen en de rest van het team. Met hen moeten ze nog jaren werken, terwijl de modellen komen en gaan.'
Het leidt er volgens Aimée toe dat modellen 'tam' worden gehouden en misstanden nauwelijks durven te melden. Ze zegt te hebben geleerd 'geestelijk uit je lichaam te treden' om te kunnen omgaan met het fysieke aspect van het modellenwerk. 'Dat is mijn copingstrategie om niet extreem geïrriteerd te raken van acht handen die de hele tijd aan je trekken en plukken.'
Want als model krijg je erin geramd dat je onder alle omstandigheden flexibel en professioneel moet zijn, zegt Aimée. 'Je grenzen aangeven wordt soms zelfs als onprofessioneel gezien. Je bent een goed model als je niet moeilijk doet.'
Je grenzen aangeven wordt als onprofessioneel gezien. Een goed model doet niet moeilijk
Volgens Aimée moeten modellen onder alle omstandigheden flexibel zijn
GEEN 'BITCH'
Illustratief daarvoor is een interview vorig jaar in deze krant met Sarah Keller, eigenaar van Paparazzi Models. Keller vergezelt topmodel Doutzen Kroes bij al haar opdrachten, als persoonlijk begeleider die haar grenzen bewaakt. 'Ik ben haar bitch', zegt Keller. Het is volgens Keller 'niet goed voor Doutzen' als zij bijvoorbeeld zelf op de set zou zeggen dat zij geen bont wil dragen. Dat doet Keller dan voor haar. 'Zij moet het aardige, leuke, meewerkende meisje blijven.'
Het probleem is dat het gemiddelde, minder bekende model in haar eentje naar opdrachten gaat en geen persoonlijke 'bitch' bij zich heeft die voor haar opkomt. En er heerst geen klimaat waarin modellen zich vrij durven uitspreken over grensoverschrijdend gedrag.
Het komt dan ook niet per se door klachten van modellen dat sommige bureaus hun samenwerking met Yorick Nubé hebben opgezegd. Een boeker van Ulla Models zegt dat zij zijn gestopt met de fotograaf vanwege 'een gevoel'. 'We vinden de manier waarop hij onze modellen presenteert op zijn site niet passen bij onze minderjarige modellen.'
Creatief directeur Mo Karadag van Paparazzi zegt dat zij sinds een jaar werken met andere testfotografen, die qua stijl beter bij de tijdgeest passen. 'Realistischer, meer van nu.'
Als ze mijn foto's in New York zien, gaan ze helemaal van het padje af
Nubé denkt dat hij de tijdsgeest tegen heeft
Ook Elvis Models werkt sinds een jaar niet meer met Nubé. Dat had te maken met zijn opdringerige manier van communiceren met sommige modellen, zegt mede-eigenaar Van Nijburg. En ook wel doordat ze in de loop der tijd wellicht 'met een andere bril' naar zijn vrij blote foto's is gaan kijken. 'Het zou kunnen dat ik daar zelf ook kritischer op ben geworden.'
Die kritiek op het naaktgehalte van zijn foto's is niet met zoveel woorden aan Nubé zelf medegedeeld, zegt de fotograaf zelf. Hij merkt wel dat hij minder werk krijgt. 'De bureaus zeggen dan dat ze weer eens wat anders willen, qua stijl. En met Elvis had ik inderdaad een ander akkefietje.' Toch denkt hij dat hij de tijdgeest tegen heeft. 'Tegenwoordig is iedereen paranoïde over bloot. Amerika heeft steeds meer invloed, alle goede modellen gaan naar New York. Als ze mijn foto's daar zien, gaan ze helemaal van het padje af.' Hij ziet het als een teken dat de maatschappij eigenlijk 'oversekst' is. 'Voor mij is een meisje in ondergoed geen seks.'
ALLES OP HET SPEL
Dat de tijden veranderen blijkt ook uit het feit dat er in Nederland in korte tijd drie meldpunten zijn opgericht voor misstanden in de modellenwereld. Een daarvan is de door het ministerie van Volksgezondheid gesubsidieerde Models Health Pledge, dat beoogt het welzijn van modellen te beschermen. Een aantal modebladen en modellenbureaus sloten zich bij dit initiatief aan.
The Models Health Pledge komt voort uit een politieke discussie, nadat Frankrijk wetgeving invoerde om modellen met een te lage BMI te weren van de catwalk. Te lichte modellen moeten daar sinds vorig jaar een doktersverklaring hebben, anders riskeren hun werkgevers 75 duizend euro boete. In de staat New York is het sinds 2013 wettelijk verplicht dat modellen jonger dan zestien tijdens hun werk altijd worden begeleid door een volwassene.
Toen de vraag rees of dergelijke regelgeving ook geschikt zou zijn voor Nederland, stelde het ministerie een onderzoek in om partijen in de mode-industrie te horen. Die bleken meer te zien in 'zelfregulering' dan in wetgeving.
Blijkbaar komt het voor dat jonge modellen zich niet in de positie voelen hun grens duidelijk aan te geven
Marvy Rieder, initiatiefnemer The Models Health Pledge
Onderzoeker Sylvia Holla betwijfelt echter of er veel verandert door een meldpunt dat afhankelijk is van individuele meldingen van modellen, omdat de drempel hoog zal zijn. 'Modellen zetten met een melding alles op het spel. Een collectieve aanpak, zoals een modellenvakbond die onderhandelt over bindende voorwaarden aan de werkomstandigheden, zal beter werken.'
Op dit moment behandelt The Models Health Pledge 25 zaken, waarvan er volgens een woordvoerder vijf te maken hebben met machtsmisbruik. 'Blijkbaar komt het voor dat jonge modellen zich niet in de positie voelen hun grens duidelijk aan te geven', zegt ex-model Marvy Rieder, een van de initiatiefnemers van het meldpunt. Het is volgens haar soms lastig nee zeggen als je al op de set zit en de opdracht verder blijkt te gaan dan afgesproken. Er wordt van modellen flexibiliteit geëist, zegt ook Rieder. 'Je lichaam is je product. Maar dat maakt de grens ook onduidelijk. Mag een stylist of fotograaf je aanraken? Insmeren met bodylotion? Daar zal niet iedereen hetzelfde over denken.'
FINE LINE
Die onduidelijkheid maakt ook dat modellenbureaus wisselend omgaan met hun verantwoordelijkheid. Zo is naakt onder de 18 bij Paparazzi en Elite niet toegestaan, maar sexy foto's van tieners die bloot suggereren - doordat ze zijn afgesneden over de borstaanzet - kunnen volgens deze bureaus wel. Ulla Models maakt dan weer een uitzondering voor minderjarig naakt 'als het model zelf en haar ouders het prima vinden' en ook Elvis zegt weleens een uitzondering te hebben gemaakt voor een 16-jarig model.
Het lijkt me een fine line. Wat de een als porno ziet, is dat voor de ander niet
Suzanne Pots, directeur Elite Models
Paparazzi zegt altijd een familielid of medewerker van het bureau mee te sturen naar een eerste fotoshoot, terwijl directeur Suzanne Pots van Elite zegt dat het niet uitzonderlijk is dat jonge modellen alleen afreizen naar het huis van een fotograaf.
'Wij werken daarom alleen met mensen die we vertrouwen', aldus Pots. Dat vertrouwen geniet Yorick Nubé nog altijd, want waar andere grote bureaus hem aan de kant hebben gezet, werkt Elite nog met hem samen. 'Jonge meiden worden wel bij ons in de studio gefotografeerd, niet bij hem thuis.' Pots hoort nu voor het eerst van de klachten. Ze heeft nog nooit een model gesproken dat zich door deze fotograaf geïntimideerd voelde. 'Sterker nog: ik ken veel modellen die heel prettig met hem gewerkt hebben.' Dat de politie zijn foto's kwalificeert als mogelijke kinderporno, zegt volgens haar niet alles. 'Wat is dan precies kinderporno? Het lijkt me een fine line. Wat de een als porno ziet, is dat voor de ander niet.'
De namen van de modellen zijn bekend bij de redactie.
Bron: